Aritmiya Nədir?
Ürək döyüntüsü, sol döş qəfəsində sıxılma, ürək döyüntüsü kimi ifadələr hər zaman aritmiya hallarında müşahidə edilir. Kifayət qədər ciddi aritmiyalar olsa da, müvəqqəti və zərərsiz aritmiyalar da baş verə bilər. Ürəyimiz gündə təxminən 100.000 – 150.000 döyüntü edir və bu döyüntülərin 500 və ya daha azı aritmiya şəklində olduqda adətən müalicəyə ehtiyac olmur.
Atrial Fibrilasiya nədir?
Atrial fibrilasiya (AF) ən çox görülən ürək ritm pozğunluğudur. (1) Ümumiyyətlə yaşlılarda görülsə də, heç bir ürək xəstəliyi olmayan gənclərdə də baş verə bilər. AF-də ürəyin müəyyən bir nizamla işləməsini təmin edən siqnallarda nizamsızlıq var. Bu nizamsızlıq daha çox ürəkdən gələn anarxik impulslar şəklində baş verir. Atriumda (ürəyin kiçik kamerası) düzgün hərəkət edən ürəyin elektrik impulsları əvəzinə, bir çox ocaqlardan yaranan artan sayda impulslar (300-600 vahid/dəq) bir-biri ilə rəqabət aparır və atrioventrikulyar düyündən keçməyə çalışır. və mədəcikə (ürəyin böyük otağına) çatır. Bu impulsların çoxu ürəyin elektrik sistemindən kənar toxumalardan yaranan anarxik impulslardır. Bu qeyri-müntəzəm döyüntülərlə ürək sürətlənir və AF-də ürək dərəcəsi adətən 100-150 vuruş/daq-a qədər yüksəlir. Bu məqsədsiz sürətli ürək döyüntüsü nasos funksiyasını poza bilər. Uzun müddət lazımi müalicə tətbiq edilməzsə, aritmiyanın ən qorxulu nəticəsi olan beyində laxtalanma səbəbiylə ürək böyüməsi, ürək çatışmazlığı və insult meydana gələ bilər.
Atrial fibrilasiyanın əlamətləri hansılardır?
Xəstələr ümumiyyətlə şiddətli çarpıntılar, nəfəs darlığı, sinə ağrısı, başgicəllənmə və nadir hallarda huşunu itirmə ilə qarşılaşırlar. Ən çox görülən simptom ürək döyüntüsüdür. Ürək çox sürətli döyünməyə başlayanda və ya daha yavaş döyünəndə xəstə huşunu itirə bilər. Bəzən fasilələr olur və ürək döyüntüsü kifayət etmədikdə, xəstə tez yorulmaqdan şikayətlənir.
Atrial fibrilasiya niyə vacibdir?
Atrial fibrilasiya (AF) yaşlılarda insultun ən böyük səbəblərindən biridir və ürəkdən gələn insultun əsas səbəbidir. AF xəstələrində insult olma ehtimalı 5 dəfə artır. Eyni zamanda, AF ilə əlaqəli insult olan xəstələrdə əlillik və ölüm nisbəti AF ilə əlaqəli olmayan insult keçirən xəstələrdən xeyli yüksəkdir. (2) Yaşlılarda insult səbəblərinin ¼-ünü təşkil edir.
AF ürəyin nasos qabiliyyətini azalda bilər. Düzensizlik ürəyin daha az effektiv işləməsinə səbəb ola bilər. Bundan əlavə, uzun müddət davam edən AF ürəyi ciddi şəkildə zəiflədə və ürək çatışmazlığına səbəb ola bilər.
AF aritmiya ilə xəstəxanaya yerləşdirilən xəstələrin 1/3-ni təşkil edir. Ümumi əhali arasında yayılması 0,4% civarında olduğu halda, böyüklərin 3-4% -ində görülür. AF olan xəstələrin 70%-i 65-85 yaş arasındadır.
Atrial fibrilasiyanın müalicə üsulları hansılardır?
AF üçün müalicənin məqsədləri normal ürək ritmini (sinus ritmini) bərpa etmək, ürək dərəcəsini idarə etmək, qan laxtalanmasının qarşısını almaq və insult riskini azaltmaqdır. Dərmanlar, kateter əsaslı prosedurlar və cərrahiyyə də daxil olmaqla bir çox müalicə variantları mövcuddur. Burada yalnız Cərrahi Ablasiya Müalicəsi müzakirə olunacaq.
Atrial fibrilasiya cərrahi yolla necə müalicə olunur?
Əgər xəstədə atrial fibrilasiya varsa və digər ürək problemlərini (qapaq xəstəliyi və ya koronar arteriya xəstəliyi) müalicə etmək üçün cərrahi müdaxilə tələb olunursa, AF-nin cərrahi müalicəsi əlavə cərrahi risklər yaratmadan asanlıqla həyata keçirilə bilər. Bu müalicə üsulu son 20 ildə mövcuddur. Elmi təlimatlar təkidlə tövsiyə edir ki, təcrid olunmuş aorta qapağı xəstəlikləri, təcrid olunmuş ürək bypass əməliyyatları və ya hər iki əməliyyatın eyni vaxtda aparıldığı əməliyyatlarda müşayiət olunan AF ritmi varsa, bu ritm pozğunluğunun da müalicə edilməsi lazımdır. (3) Bu gün AF-nin cərrahi müalicəsində radiotezlik, mikrodalğalı soba, lazer, ultrasəs və ya kriyoterapiya (dondurma) vasitəsilə keçirici bloklama xətləri yaratmaq üçün nəzərdə tutulmuş yeni texnologiyalardan istifadə edilən üsullardan geniş istifadə olunur.Bu üsullarla lezyonlar və sonrakı çapıq toxuması yaradılır və anormal elektrik impulsları ürəkdən çıxarılır, keçiricilik bloklanır və düzgün yol vasitəsilə normal impuls keçiriciliyi təşviq edilir. Bunların arasında cərrahiyyə zamanı həyata keçirilə bilən radiotezlik və krioablasiya ən populyardır.
Krioablasiya (dondurma) üsulu:
Dünyada son illərdə istifadə edilən köhnə üsullarla müqayisədə fəsadları daha az olan bu üsulla ürəyin problemli nahiyəsinin mənfi 150 ilə 170 dərəcə arasında dondurulması prosesinə krioablasiya verilən addır. ürək döyüntüsü şikayətləri. Bu metodun ən mühüm üstünlükləri perforasiya (yırtma) və tromboemboliya (laxtalanma) riskinin aşağı olması və tam qalınlıqda lezyon əldə etməkdir.
Radiotezlik Ablation üsulu:
Aritmiya cərrahiyyəsində ablasyon üsullarının tətbiqi AF müalicəsində yeni səhifə açdı. Bu texnikanın prinsipi radiotezlik enerjisinin yaratdığı istilikdən istifadə edərək atrial endokardın müəyyən nahiyələrində tam qalınlıqda lezyonlar yaratmaqdır. Beləliklə, AF-ni işə salan ocaqlar olduqları yerdə təcrid olunurlar; Bundan əlavə, dalğalar şəklində irəliləyən böyük təkrar giriş dövrələri yeni yaranan lezyonlarda və təbii anatomik maneələrdə ilişib qalaraq irəliləməsinin qarşısı alınır.
Mərkəzimizdə hər iki üsul tətbiq oluna bilər.
REFERANSLAR:
1. Schnabel RB, Yin X, Gona P, Larson MG, Beiser AS, McManus DD, et al. 50 year trends in atrial fibrillation prevalence, incidence, risk factors, and mortality in the Framingham Heart Study: a cohort study. Lancet (London, England). 2015 Jul 11;386(9989):154–62.
2. Pisters R, Lane DA, Marin F, Camm AJ, Lip GYH. Stroke and thromboembolism in atrial fibrillation. Circ J. 2012;76(10):2289–304.
3. Badhwar V, Rankin JS, Damiano RJ, Gillinov AM, Bakaeen FG, Edgerton JR, et al. The Society of Thoracic Surgeons 2017 Clinical Practice Guidelines for the Surgical Treatment of Atrial Fibrillation. Ann Thorac Surg. 2017 Jan;103(1):329–41.
4. Sie HT, Beukema WP, Ramdat Misier AR, Elvan A, Ennema JJ, Wellens HJ. The radiofrequency modified maze procedure. A less invasive surgical approach to atrial fibrillation during open-heart surgery. Eur J Cardiothorac Surg. 2001 Apr;19(4):443–7.